Điện khí LNG là xu hướng tất yếu trong chính sách bảo đảm an ninh năng lượng
Theo
quy hoạch điện VIII đã được phê duyệt, tổng công suất nguồn điện đến
năm 2030 là 150.000-160.000 MW, gấp đôi tổng công suất đặt hiện nay. Như
vậy, việc bảo đảm cung ứng điện và an ninh năng lượng quốc gia đến năm
2030 là thách thức rất lớn. Bởi chúng ta vừa phải tăng rất nhanh về quy
mô, vừa phải chuyển đổi mạnh về cơ cấu để tiệm cận mục tiêu trung hòa
carbon và phát triển cân đối các vùng miền, cân đối giữa nguồn và truyền
tải.
Phối cảnh Công ty Cổ phần Điện khí LNG Quảng Ninh
Theo
quy hoạch, đến năm 2030, tỷ trọng nhiệt điện than trong cơ cấu nguồn
giảm từ gần 29% năm 2020 xuống 20,5% năm 2030. Điện sản xuất từ nguồn
điện than giảm nhanh tỷ trọng, năm 2020 từ 46,5% xuống còn 34,8% vào năm
2030. Trong khi đó, tỷ trọng nguồn điện khí tăng từ 10,2% (7,08GW) năm
2020 lên 21,8% (32GW) năm 2030.
Hiện
nay, cả nước có 13 dự án điện LNG đã được Thủ tướng phê duyệt trong
danh mục các dự án quan trọng, ưu tiên đầu tư của ngành điện tại Quyết
định 500/QĐ-TTg. Theo đó, tới năm 2030 sẽ có 22.400 MW điện khí LNG,
chiếm 14,9% tổng nguồn điện của cả nước với năng lực sản xuất 83 tỷ kWh.
Đây sẽ là một trong các nguồn giúp bảo đảm cung cấp đủ, ổn định và an
toàn hệ thống điện quốc gia.
Theo
PGS.TS Ngô Trí Long - chuyên gia kinh tế, việc phát triển nguồn điện
nền của nước ta trong thời gian tới được dự báo là sẽ gặp nhiều khó
khăn, thách thức. Do thủy điện cơ bản hết dư địa phát triển; điện sinh
khối công suất nhỏ và giá thành không dễ cạnh tranh; nhiệt điện than
không được phát triển thêm sau năm 2030 theo cam kết với quốc tế; điện
hạt nhân chưa được xác định cụ thể, trong khi điện khí hydro, amoniac
còn nhiều vướng mắc để thương mại hóa.
Vì
vậy, phát triển nhiệt điện khí (cả tự nhiên và LNG) là hướng đi tất yếu
và có vai trò rất quan trọng trong việc bảo đảm cung cấp điện cho nền
kinh tế và thúc đẩy chuyển dịch năng lượng ở Việt Nam. Bởi nguồn điện
LNG có khả năng chạy nền, khởi động nhanh, sẵn sàng bổ sung và cung cấp
điện nhanh cho hệ thống khi các nguồn điện năng lượng tái tạo giảm phát,
đồng thời ít phát thải CO2.
Chính
phủ và các cơ quan chức năng đã nhận thức rõ tầm quan trọng của LNG
trong bối cảnh phát triển năng lượng gắn liền với bảo vệ môi trường.
Cùng với dự báo trước sự thiếu hụt nguồn khí tại Nam Bộ trong tương lai,
nên đã đang gấp rút thực hiện các chỉ đạo và các vận hành cho các dự án
khí - điện LNG lớn.
“Nhiệt điện
khí có công nghệ tiên tiến, hiệu suất cao, thân thiện với môi trường,
rất phù hợp với xu thế phát triển bền vững. Đặc biệt, nhiệt điện khí sẽ
kịp thời bổ sung nguồn điện khi các nhà máy điện năng lượng tái tạo
không ổn định, hoặc không thể phát điện do thời tiết. Chính vì vậy, điện
khí LNG đang được xem là một trong những giải pháp quan trọng và xu
hướng tất yếu trong chính sách bảo đảm an ninh năng lượng. Đặc biệt
trong bối cảnh việc khai thác các nguồn tài nguyên truyền thống của Việt
Nam như thủy điện, than, dầu khí đang trên đà suy giảm”, chuyên gia
kinh tế Ngô Trí Long nhận định.
Nhiều thách thức trong phát triển điện khí LNG
Theo
PGS.TS Ngô Trí Long, việc phát triển điện khí sẽ đem lại nhiều lợi ích
cho việc bảo đảm an ninh năng lượng, phát triển kinh tế và đã được đề
cập phát triển tại Nghị quyết 55/NQ-TW của Bộ Chính trị. Nhưng phải tới
khi các cam kết giảm phát thải về 0 vào 2050 của Thủ tướng Phạm Minh
Chính đưa ra tại Hội nghị COP26, bài toán phát triển loại năng lượng này
mới được định hình rõ nét.
PGS.TS, chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long. Ảnh TCĐT KTMT.
Tuy
nhiên, việc phát triển điện khí hiện nay vẫn còn gặp vô vàn khó khăn,
thách thức. Như việc nguồn cung và giá khí hóa lỏng hoàn toàn phụ thuộc
nhập khẩu. Trong khi đó, sự phát triển nhiệt điện khí của Việt Nam trong
tương lai được dự báo phụ thuộc lớn vào nguồn LNG nhập. Do đó, khi giá
LNG tăng cao sẽ tác động không nhỏ đến giá thành sản xuất điện tại Việt
Nam.
Thách thức lớn nhất hiện nay
của nhà máy điện khí LNG vẫn là giá thành cao, nguyên liệu đầu vào cho
sản xuất điện phụ thuộc giá nhập khẩu. Tuy nhiên, hiện chưa có khung giá
phát điện của các dự án điện khí LNG, nên cũng chưa biết đàm phán mức
bao nhiêu là hợp lý, bởi nếu chỉ nhìn với mức giá LNG thế giới thời gian
qua có những lúc lên tới 30 USD/triệu BTU, thì giá mua điện từ nguồn
điện khí LNG sẽ cao hơn rất nhiều so với giá bán lẻ điện mà EVN bán ra
cho nền kinh tế. Do đó, giá LNG nhập khẩu cao là trở ngại trong tương
lai khi ký các hợp đồng mua bán điện (PPA) giữa chủ đầu tư và EVN do tập
đoàn này sẽ phải mua đắt bán rẻ.
Mặt
khác, Bộ Công Thương vẫn chưa ban hành khung giá phát điện cho các nhà
máy điện khí LNG; việc cam kết tổng sản lượng điện mua hàng năm từ phía
EVN và bao tiêu sản lượng khí hàng năm chưa có cũng khiến nhà đầu tư lo
hiệu quả của dự án. Cùng với đó, theo các nhà đầu tư điện LNG, việc cam
kết sản lượng điện phát và tiêu thụ khí hàng năm sẽ là cơ sở để các ngân
hàng xem xét cấp tín dụng cho dự án, cũng như dự án mua được nguồn LNG
giá tốt thông qua hợp đồng mua LNG dài hạn để giá điện rẻ hơn. Như vậy,
nếu không tháo gỡ được nút thắt lớn nhất là giá điện LNG thì các dự án
điện khí được dự báo sẽ còn khó triển khai. Điều này có thể ảnh hưởng
đến việc cung ứng điện trong tương lai.
Bên
cạnh đó, việc phát triển điện khí LNG cũng gặp thách thức do chúng ta
chưa có kinh nghiệm trong xây dựng, vận hành các dự án kho cảng LNG và
chuỗi dự án điện khí sử dụng LNG; Khó khăn trong việc tìm kiếm địa điểm
phù hợp, xây dựng kho cảng chứa LNG; Chưa có khung biểu giá điện khí
LNG, tỷ lệ bao tiêu và cơ chế chuyển ngang giá khí sang giá điện; Còn
thiếu các quy định, quy chuẩn kỹ thuật về thiết kế, xây dựng, vận chuyển
và vận hành, bảo trì kho cảng nhập khẩu khí LNG...
Giải pháp hiện thực hóa mục tiêu phát triển điện khí LNG
Để
thúc đẩy việc phát triển điện khí LNG, PGS.TS Ngô Trí Long cho rằng cần
thúc đẩy sự phát triển thị trường khí LNG tại Việt Nam hiệu quả, cạnh
tranh và bền vững. Muốn làm được điều này phải giải quyết một số vấn đề
liên quan đến cơ sở hạ tầng và cơ chế chính sách.
Cụ
thể, về phát triển hạ tầng, phải đầu tư xây dựng kho cảng LNG mới, hiện
đại, theo tiêu chuẩn quốc tế, tại các vị trí chiến lược, đủ khả năng
tiếp nhận tàu chở LNG có kích thước lớn. Đồng thời xây dựng hệ thống tồn
trữ và phân phối LNG, khí tái hóa từ LNG tại các khu vực tiêu thụ.
Sự
phát triển của ngành khí LNG cần đi đôi với quản lý an toàn và bảo vệ
môi trường nên cần tuân thủ các quy định, tiêu chuẩn, quy trình… bảo đảm
an toàn trong sản xuất, vận chuyển, tồn trữ và sử dụng khí tái hóa từ
LNG. Việc quy hoạch đồng bộ, tập trung các dự án nhập khẩu LNG sẽ giúp
tiết kiệm nguồn lực xã hội, phát triển kinh tế và từ đó thúc đẩy thị
trường LNG.
Về mặt cơ chế chính
sách cần phải rõ ràng, khả thi, thực tế, bảo đảm quản lý và quy định
hiệu quả, xây dựng hệ thống phân phối và tiếp cận thị trường, và thúc
đẩy hợp tác quốc tế. Do đó, Việt Nam cần sớm hoàn thiện hành lang pháp
lý làm cơ sở để triển khai quyền được thuê và sử dụng hạ tầng bên thứ
ba, bao gồm các quy định, quy chuẩn, tiêu chuẩn về kỹ thuật, thương mại,
tài chính cần phải được hoàn thiện trước khi triển khai áp dụng.
“Cần
có cơ chế giao cho các Tập đoàn, Tổng công ty nhà nước những đơn vị có
đủ năng lực, uy tín và kinh nghiệm thực hiện vai trò chủ lực, dẫn dắt để
triển khai đầu tư phát triển hạ tầng nhập khẩu LNG quốc gia. Như vậy sẽ
giúp tận dụng tối đa nguồn lực về cơ sở hạ tầng cảng biển, kho chứa,
đường ống… bảo đảm an toàn, an ninh năng lượng và lợi ích tổng thể quốc
gia tránh gây lãng phí đầu tư hạ tầng phân tán, rời rạc và nguồn lực xã
hội”, PGS.TS Ngô Trí Long khẳng định.
PGS.TS
Ngô Trí Long cũng cho rằng, để phát triển điện khí LNG, cần thúc đẩy
triển khai 13 dự án điện khí LNG. Thực tế cho thấy, để triển khai một dự
án LNG từ lúc có quy hoạch đến khi có thể vận hành nhanh nhất cũng phải
tới 8 năm, thậm chí có dự án trên 10 năm. Nếu việc triển khai các dự án
chậm tiến độ sẽ ảnh hưởng đến phát triển nguồn điện và ảnh hưởng nghiêm
trọng tới an ninh năng lượng quốc gia.
“Để
bảo đảm việc triển khai thực hiện các dự án trọng điểm một cách hiệu
quả, cần huy động được nhiều nguồn vốn, công nghệ và sự quyết tâm, vào
cuộc tích cực, trách nhiệm của cả hệ thống chính trị từ Trung ương đến
địa phương”, PGS.TS Ngô Trí Long nhấn mạnh.
"Than
đá, dầu mỏ, khí đốt tự nhiên là ba loại nhiên liệu hóa thạch được sử
dụng phổ biến để phát triển điện ở nhiều quốc gia. Trong đó, điện khí
LNG là loại năng lượng kỳ vọng giúp giảm phát thải carbon, nhờ đó giảm
thiểu tối đa tác động tiêu cực lên môi trường và bầu khí quyển. Khí
thiên nhiên hóa lỏng được sử dụng rộng rãi ở nhiều lĩnh vực, đặc biệt
thay thế khí khô phục vụ cho nhu cầu khí của các nhà máy điện. Điện khí
LNG còn có ưu điểm linh hoạt, bảo đảm nguồn cung không bị gián đoạn do
yếu tố thời tiết. LNG được coi là “nhiên liệu cầu nối” trong quá trình
chuyển dịch từ năng lượng hóa thạch sang các loại nhiên liệu xanh, sạch,
thân thiện với môi trường hơn, nhằm bảo đảm mục tiêu an ninh năng lượng
cho sự phát triển bền vững của các quốc gia."
PGS.TS Chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long
Quang Phú
Nguồn:https://petrotimes.vn/phat-trien-dien-khi-lng-nhieu-vuong-mac-can-duoc-thao-go-695232.html